Hamilelik sırasında kişinin genel sağlığı ve ağız sağlığına ilişkin bazı değişiklikler meydana gelmektedir. En önemli değişiklik östrojen ve progesteron hormon seviyelerindeki artıştır. Bu artış dişlerdeki plak birikiminin artması ile bağlantılıdır.
Eğer dişlerin üzerindeki plak uzaklaştırılmazsa dişeti iltihabı (gingivitis) meydana gelir. Hamilelerde bu durum “hamilelik gingivitisi” olarak isimlendirilir. Hamilelik gingivitisi tablosunda dişetleri kızarık, hassas, ödemli ve kanamalıdır. Kişide gingivitis mevcutsa bu durum hamilelik sırasında şiddetlenebilir ve tedavi edilmediği takdirde periodontitise ilerleyebilir.
Hamilelerde “hamilelik tümörü” de görülebilmektedir. Hamilelik tümörü dişeti büyümelerinin irritasyonu ile gelişen iltihabi lezyonlardır. Genellikle kendi hallerine bırakılmaktadırlar. Hastaya rahatsızlık vermeleri durumunda, fırçalama ve diğer ağız bakımı işlemlerini engelliyorsa veya herhangi bir fonksiyon bozukluğuna yol açıyorsa mutlaka tedavi edilmelidir.
Gebelikte dişeti iltihabı dişlerin düzenli olarak fırçalanması, ağız hijyeninin sağlanması ile önlenebilir. Her gün, günde en az iki kere, özellikle her yemekten sonra ve gece yatmadan önce dişler fırçalanmalıdır. Fırçalamayı takiben ara yüz fırçası ve diş ipi ile temizleme de ihmal edilmemelidir. Dengeli beslenme ile birlikte gerekli vitamin takviyelerinin alınması da ağız hijyeninin devamlılığı açısından önem taşımaktadır. Diş hekimi kontrollerinin de aksatılmaması gerekmektedir.
Hamilelikte herhangi bir diş tedavisi için en uygun periyod 4. ve 6. aylar arası yani 2. Trimester dönemidir. Şiddetli ağrı duyulması gibi acil durumlarda tedavi, hamileliğin herhangi bir döneminde yapılabilir. Bu durumlarda kişiye anestezi ve ilaç verilmesi gerekebileceğinden diş hekiminin kişinin jinekoloğu ile mutlaka irtibat kurması gerekmektedir. Ertelenebilecek işlemler doğumdan sonraya bırakılmalıdır. İşlem yapılacaksa seanslar mümkün olduğunca kısa sürede bitirilmelidir.
Bu dönemde dental problemlere bağlı şikayetlerin çözümlenmesinde, tedavi esnasında radyografi çekilmesi uygun değildir. Yapılabiliyorsa tedavi doğumdan sonraya bırakılabilir. Müdahale edilmesi gereken bir durumda tedavi uygulanmış ve başarısız olmuşsa tedavinin tekrarı da yine doğum sonrasına bırakılmalıdır.
Annenin genel sağlığının söz konusu olduğu riskli durumlarda yaklaşım daha farklı olabilir. Tanı koyulması için radyografi çekilmesinin kaçınılmaz olduğu durumlarda; her ne kadar diş hekimliğinde çekilen radyografilerdeki radyasyon miktarı çok az ve radyasyon alan bölge karın bölgesine nispeten uzak olsa da, gelişmekte olan bebeğe zarar gelmemesi için mutlaka kurşun önlük kullanılması gerekir.
Hamilelik döneminde çeşitli nedenlerden dolayı dişlerin kolaylıkla çürüyebileceği bir ortam oluşmaktadır. Bu dönemde dişlerin daha çabuk çürümelerinin nedenleri şunlardır;
Gebelikte tatlıya, abur cubura istek artar ve bu tarz yiyeceklerin tüketiminden sonra diş fırçalamanın ihmal edilmesi dişlerin kolayca çürümesine neden olur.
İlk aylarda görülen kusmalardan sonra ağız içi asidik hale gelir bu da diş çürüklerinin gelişimine uygun ortam oluşturur. Annenin kusma durumlarında ağız bakımına yeterince özen gösteremeyişi de durumu şiddetlendirir.
Gebelik hormonlarının (östojen, progesteron) etkisi ile dişetleri daha çabuk kanayan anne adayı, dişlerini fırçalamaktan kaçınır. Bu durum da diş çürüklerinin oluşumuna zemin hazırlar.
Bebeğin diş gelişimi anne karnındayken başlar. Gebelikte anne hem kendi sağlığı hem de bebeğinin dişlerinin gelişimi için dengeli ve sağlıklı beslenmelidir. Diş sağlığı için gerekli proteinlerin, vitamin ve minerallerin yeterince alınması gerekmektedir. Ayrıca anne adayının bilinçsiz ilaç kullanımından kaçınması gerekmektedir. Kullanılan ilaçlar bebeğin diş ve genel sağlığını ve gelişimini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Kullanılan her antibiyotiğin bebeğin dişlerinde lekelenmelere neden olduğu algısı yanlıştır. Tetrasiklinler dişlerde renklenmelere sebep olan antibiyotiklerdir.
Ebeveynlerin bebeğin ağız ve diş sağlığı, bunun yanı sıra beslenmesi konusunda bilgilendirilmesi büyük önem taşımaktadır.